Gry miejskie na mapie polskich miast

Mapka Ząbkowic fot.: UM Ząbkowice Śląskie

W czasach, kiedy gry komputerowe biją rekordy popularności, na horyzoncie pojawiła się nowa forma rozrywki nawiązująca swoimi regułami do tych wirtualnych, jednak znaczną część swoich działań przenosząca do świata rzeczywistego. Na ulicach polskich miast od jakiegoś czasu rozgrywają się gry miejskie – łączące rywalizację z zabawą.

Czym jest gra miejska?
Próbując zdefiniować, czym jest gra miejska, już na wstępie należy przygotować się na brak uzyskania jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Jest to stosunkowo nowe zjawisko w kulturze popularnej i co za tym idzie trudne do scharakteryzowania. Najkrócej mówiąc gra miejska jest formą zabawy terenowej, popularną w wielu miastach świata, która rozgrywa się w przestrzeni miejskiej. Jest to przedsięwzięcie zbliżone do akcji happeningowych lub flash mobów, z tym że jego głównym zadaniem jest zintegrowanie wszystkich uczestników gry wokół konkretnego zadania, a nie, jak to najczęściej bywa w przypadku działań performerskich, sprowokowanie odbiorców do określonych zachowań. Bardzo często grę miejską określa się jako połączenie gier komputerowych i RPG z podchodami harcerskimi z tą różnicą, że jej akcja dzieje się w rzeczywistości. Fabułę takiej gry stanowić może w zasadzie wszystko. Najczęściej powtarzają się gry o tematyce  historycznej, detektywistycznej, fantastycznej lub nawiązujące do filmów, literatury itp. W tej kwestii nie ma żadnych ograniczeń. Wszystko bowiem zależy od autorów gier i ich pomysłowości.

Zasady gry
Każda gra przygotowywana jest w konkretnym celu. Może być formą rozrywki, turystki, edukacji lub promocji produktu. Ostatnio coraz częściej gry miejskie stanowią ofertę imprez integracyjnych dla firm, podczas których pracownicy mogą poznać swoje mocne i słabe strony. Scenariusz tworzony na  potrzeby gry zawsze musi zawierać dwa kluczowe elementy: zagadkę i jej rozwiązanie. Gracze muszą realizować konkretne zadania i dotrzeć do wyznaczonych miejsc, w których mogą odebrać punkty za dobrze wykonane zadanie lub otrzymać wskazówkę, która pomoże im dostać się do kolejnego etapu gry. Cały przebieg zabawy i rozwiązanie końcowej zagadki znają tylko organizatorzy. Miasto w grze miejskiej stanowi swego rodzaju planszę do gry, a uczestnicy pełnią rolę pionków, które poruszają się w przestrzeni miasta według określonych reguł.

Co zatem sprawia, że ludzie z ochotą wcielają się w fikcyjne postacie, by z dociekliwością godną samego Sherlocka Holmesa odkrywać nieznane im dotąd zakątki miasta? Przede wszystkim przyczynia się do tego formuła gry miejskiej, która ma w swojej ofercie nie tylko ciekawe spędzenie czasu, ale także rozwijanie umiejętności kreatywnego myślenia. Rozwiązując zagadki, na które nie ma gotowych odpowiedzi, człowiek zaczyna myśleć, samodzielnie szukać i samemu znajdować rozwiązanie. Gra miejska przyciąga uczestników sposobem spędzenia czasu z rodziną i przyjaciółmi w niekonwencjonalny sposób. Jest także okazją, by dotrzeć do miejsc w swoim mieście, w których na co dzień nie bywamy i tym samym odkryć je na nowo.

Przykłady gier miejskich rozgrywanych w polskich miastach
Projektem, który zapoczątkował w Polsce modę na gry miejskie był „Urban Playground” Krzysztofa Bieleckiego, zrealizowany w Warszawie w 2005 roku. Łączył ze sobą elementy happeningu i gier miejski. Od tego czasu w największych polskich miastach ruszyła lawina podobnych inicjatyw. Najczęściej bywa tak, że miasta, które angażują się w projekt gry miejskiej, chcą w ten sposób przyczynić się do promocji regionu. Ale powstają także inicjatywy oddolne, które działają non-profit. Przykładem może być zorganizowany przez katowicką grupę Kolektyw Partyzant „Turniej Wielkiej Piłki” odbywający się na Górnym Śląsku. Zabawa ta ma charakter sportowy i odbywa się przy okazji lokalnych wydarzeń kulturalnych. Jak mówią organizatorzy „Turniej Wielkiej Piłki” jest odmianą gry w piłkę nożną, z tym że tradycyjną futbolówkę zastępuje wielka, kolorowa gumowa piłka. Kierując się zasadami gry miejskiej, miasto należy w tym przypadku potraktować jak boisko do gry, a funkcje bramek mogą pełnić dwa dowolne obiekty miejskiej architektury. Obszar gry może być zmieniany bez ograniczeń podczas trwania turnieju, podobnie jak liczba uczestników, którzy w dowolnym momencie trwania rozgrywki mogą włączyć się do zabawy.

W Warszawie w ogromnym tempie popularność zyskuje gra o nazwie „Encounter”, której istotą jest rywalizacja i interakcja pomiędzy drużynami. W pierwszej wersji była to gra komputerowa z 2004 r. autorstwa Białorusina Iwana Maślukowa, w której udało mu się połączyć fikcję z rzeczywistością poprzez dodanie jednego zadnia, które należało wykonać w terenie, w godzinach wieczornych. Gra odniosła ogromny sukces i stała się preludium do utworzenia wersji miejskiej.

Aby zagrać w „Encountera” należy zebrać grupę uczestników i zarejestrować ją na  stronie internetowej. Każda z drużyn musi mieć dostęp do internetu i posiadać samochód, ponieważ formuła gry przewiduje zadania rozgrywające się w realu jak i w sieci. „Encounter” jest grą dla ludzi sprawnych fizycznie, bowiem przygotowane zadania mogą być dość ekstremalne. Bieganie w nocy po opuszczonych budynkach lub wspinaczka na ściany starych fabryk, to tylko przedsmak wyzwań jakie stoją przed graczami.

Różne funkcje gier miejskich
Od kilku lat gry miejskie wykorzystują swój potencjał do celów edukacyjnych. Organizatorom gier edukacyjnych zależy na tym, by uczestnicy w sposób spontaniczny przyswajali wiedzę. Najczęściej edukacyjne gry miejskie organizowane są przez instytucje państwowe – szkoły, urzędy miast, muzea, stowarzyszenia pozarządowe. Warszawskie Centrum Edukacji Obywatelskiej wydało swoim nakładem niewielką publikację ze scenariuszami edukacyjnych gier miejskich zatytułowaną „Warszawskie gry literackie”. Fabuła tych gier nawiązuje do literatury, inspiruje się życiorysem pisarzy i fragmentami dzieł literackich.

Z kolei Muzeum Powstania Warszewskiego wraz z Muzeum Narodowym stworzyło w 2010 r. grę miejską „Dekoder Warszawski”, której celem było rozkodowanie informacji ukrytych w obrazach znanych malarzy. Projekt skierowany był głownie do młodzieży, która w nieszablonowy sposób miała okazję zapoznać się ze zbiorami Muzeum Narodowego. Innym znanym cyklem organizowanym przez Muzeum Powstania Warszawskiego są „Literackie Gry Miejskie”.

W 2008 roku gry miejskie pojawiły się we Wrocławiu za sprawą firmy Exploring Wrocław, która przygotowała, najsłynniejszy jak do tej pory, projekt oparty na twórczości Marka Krajewskiego – grę miejską „Morderstwo w Breslau”. Jak łatwo można się domyślić, uczestnicy musieli rozwiązać zagadkę kryminalną. W tym celu otrzymali mapki przedwojennego Wrocławia, zawierające zdjęcia, notatki, przedmioty itp., które kierowały ich do kolejnych miejsc, które przybliżały rozwiązanie zagadki. Dojście do finału ułatwiała oczywiście znajomość książek Krajewskiego. Nagrodę dla najlepszej detektywistycznej drużyny wręczył sam autor przygód Eberharda Mocka.

We wrześniu 2011 r. Wrocław zorganizował grę miejską pt. „Ocal dworzec!”. Za podstawę scenariusza posłużył blog wrocławskiego pis¬arza fan¬tasy Andrzeja Ziemi¬ańskiego, w którym od ponad roku opisuje on modernizację Dworca Głównego we Wrocławiu. Gra, podobnie jak „Morderstwo w Breslau”, miała charakter kryminalny. Zadaniem uczestników było odkrycie, kto podał truciznę architektowi dworca i znalezienie antidotum, w przeciwnym razie dworzec we Wrocławiu mógłby nigdy nie powstać…. Gra toczyła się na ulicach Wrocławia przez prawie dwa tygodnie. W tym czasie nie raz można było spotkać w zaułkach uliczek postacie z różnych epok i ze świata fantastyki, które pomagały uczestnikom rozwiązać tajemnicę śmiertelnej mikstury.
Przykłady podobnych działań organizowanych w innych miastach można by wyliczać bez końca. Wystarczy wpisać w wyszukiwarce hasło „gra miejska” a naszym oczom ukażą się dziesiątki stron z ofertami gdzie, kiedy i w jaki sposób wziąć udział w zabawie. Różnorodna forma gier miejskich pozwala na dotarcie do szerokiego grona odbiorców. Edukacyjne, komercyjne, turystyczne pozwalają osiągnąć zakładane  cele w nieprzeciętny sposób, a przy tym gwarantują graczom współdziałanie w grupie, sprawdzenie się w zadaniach zespołowych, a także dostarczają czystej radości płynącej z zabawy.

W tym miejscu nasuwa się pytanie, czy w naszej miejscowości, która także ma swoją ciekawą historię, zorganizowanie podobnej gry nie byłoby strzałem w dziesiątkę np. podczas dni miasta.

Express-Miejski.pl / Anna Nalepa